استان اردبیل

استان اردبیل مرکـــــز : اردبیل موقعیت : شمال غربی ایران مجاورت : شمال:جمهوری آذربایجان  جنوب:استان زنجان  شرق: استان گیلان  غرب: استان آذربایجان شرقی آب و هوا: مطبوع و خنک این منطقه در فصول بهار و تابستان وسعــــت: ۱۸۰۱۱ کیلومتر مربع جمعـیــت: تقسیمات: ۱۰ شهرستان و دارای ۱۷ شهر و ۲۱ بخش و ۶۳ دهستان شهرستانها: ااردبیل، بیله‌سوار، پارس‌آباد، خلخال، کوثر، گِرمی، مشگین‌شهر، نَمین ، نیر   مکان های دیدنی و تاریخی  استان اردبیل به لحاظ طبیعی, تاریخی, اجتماعی و فرهنگی ازمناطق پررونق و ارزشمند ایران است. وضعیت خاص زمین شناسی و توپوگرافی منطقه باعث ایجاد جاذبه های طبیعی و چشم اندازهای بسیار زیبایی شده و بر غنای طبیعی منطقه افزوده است. در بیش تر شهرستان های استان؛ آثار طبیعی و تاریخی زیادی پراکنده شده اند. کوهستان پرشکوه سبلان با قله آتشفشانی سبلان و چشمه های آب گرم و دریاچه های طبیعی کوچک ولی پرشمار، مهم ترین جاذبه طبیعی شهرستان اردبیل محسوب می شود. آبشار گورگور سبلان که در شهرستان گرمی واقع شده، گردنه ناو خلخال که از داخل جنگل های طالش به جاده رشت وآستارا متصل می ‌شود و گردنه حیران که یکی اززیباترین و بی نظیرترین چشم اندازهای طبیعی ایران است‏, در این استان واقع شده است. زندگی با صفا و دور از دنیای صنعتی عشایر شاهسون و دیگر ایل ها در دامنه های سبلان به راستی حیرت هر بازدید کننده ای را بر می انگیزد. استان اردبیل هم چنین دارای بناهای تاریخی و مکان های دیدنی زیادی است که برخی از آن ها هم چون بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی شامل بناهای متعدد‎‎ از دوره های مختلف می شود و با رفتن به یک مکان دیدنی می توان از چندین اثر تاریخی و قدیمی بازدید کرد. تپه های باستانی، حمام های قدیمی، عمارت های بزرگ، گورستان های مشاهیر و بقعه های مقدس و تاریخی از دیگر دیدنی های شهرستان اردبیل هستند که در کنار صنایع دستی و جاذبه های اجتماعی و فرهنگی منطقه جاذبه های کم نظیری را فراهم کرده اند.  صنایع و معادن صنایع استان اردبیل در دو گروه صنایع دستی و صنایع ماشینی قابل بررسی است. صنایع دستی استان اردبیل بیش تر توسط عشایر و ساکنان شهرها و روستاهای کوچک منطقه صورت می گیرد. از مهم ترین صنایع دستی این استان می‎توان به گلیم، ‌مسند، شال بافی، بافت جوراب‎های پشمی، قلاب بافی، پشتی بافی، خورجین بافی، جاجیم، ورنی و بافته ‎های عشایری اشاره کرد. صنایع ماشینی این منطقه نیز در راستای مواد اولیه موجود در معادن استان شکل گرفته اند. توجه به ویژگی های زمین شناسی و ساختاری تنوع منابع معدنی استان اردبیل در خور توجه است. در بخش شمالی استان ، دشت مغان بخشی از حوضه هیدروکربوری گسترده ای است که از گرگان تا حاشیه جنوبی دریای خزر و شمال استان اردبیل ادامه دارد. در قسمت جنوب شرقی استان (ماسوله ، خلخال ) در رسوبات تخریبی - کربناتی آثاری از کانی سازی سرب ، روی ، مس ، باریت …… دیده شده است. در بخش وسیعی از استان ، ولگانیسم شده سنوزوئیک و هم چنین گرانیتوئیدهای نفوذی این زمان که همراه با محلولهای هیدروترمالی و دگرسانی پیشرفته بوده سبب انباشت ذخایر فلزی مس ، سرب ، روی ، طلا شده است. نواحی مورد نظر بخشی از نوار مس دارد قفقاز - سونگون است که از طریق قوشه داغ، سیلان،مجدر،هشتجین، تامقطع طارم زنجان ادامه می یابد.  کشاورزی و دام داری مراتع کوه سبلان و دیگر کوه های استان اردبیل سبب وجود رونق نسبی در دام داری استان اردبیل شده است. در این استان بیش از پنج میلیون واحد دامی، منشأ تولید و عرضه گوشت و ‌محصولات لبنی است. پرورش زنبور و تولید عسل مرغوب یکی دیگر از فعالیت‎های اقتصادی است که در اردبیل رونق بسیار دارد و عسل به عنوان سوغات این شهرستان شهرت ملی یافته است. پرورش نوعی ماهی قزل آلا نیز به نام رنگین کمان در دریاچه طبیعی نئور اردبیل صورت می‎گیرد که از نظر مزه و کیفیت غذایی از بهترین وخوش مزه‎ ترین ماهی ‎ها است.  وجه تسمیه و پیشینه تاریخی واژه اردبیل واژه ای اوستایی است که از دو کلمه آرتا ( مقدس ) و ویل ( شهر ) به معنی شهر مقدس ترکیب شده است. به روایت اوستا زرتشت پیامبر ایرانی در کنار رود دائی یتا که امروزه ارس نامیده می شود به دنیا آمد و کتاب خود را در سبلان نوشت و برای ترویج دین خود، روی به شهر بازان پیروز آورد. عده ای به او گرویدند و در این ناحیه جنگی میان زرتشتیان و بت پرستان روی داد که در این جنگ زرتشتیان بر همه روستاها و قصبه های اطراف اردبیل دست یافتند و به افتخار این پیروزی آتشکده ای در اردبیل بنا کردند که امروزه آثار آن در سه فرسنگی این شهر در دهکده ای به نام آتشگاه باقی مانده است. اردبیل در دوره اشکانیان و در میان شهرهای آذربایجان جایگاه ویژه ای داشت. نوشته اند که قهرمانان آذربایجان به نام دهام که از پهلوانان و از نژاد کیان بوده اند، در این دوره از اردبیل برخاسته اند. به این ترتیب، بنای اردبیل را بسیار کهن تر از زمان ساسانی باید دانست. پیش از دوره اسلامی آذربایجان دارای دو مرکز اصلی بود: یکی از این دو مرکز گنجک( به ارمنی گنزک ) بود که همان تخت سلیمان امروزی است، اما نام مرکز دیگر در جغرافیای استرابن از قلم افتاده است. در دوره اسلامی این دو مرکز را شیز و اردبیل خوانده اند. می گویند اردبیل بدون شک مرکز تابستانی آذربایجان بوده است. از اواسط تا اواخر دوره ساسانی، اردبیل به تنهایی مرکز آذربایجان به شمار می رفت و سکه های دوره پارتی و ساسانی در این منطقه با علامت اربارات ضرب می شده است. اردبیل به هنگام فتح آذربایجان به دست مسلمانان هم چنان پایتخت این منطقه و مقر مرزبان آن بود. در دوره ایلخانان گرچه تبریز، به عنوان شهر مهم آذربایجان رو به رشد بود و از لحاظ سیاسی جایگزین اردبیل به شمار می آمد اما اردبیل نیز به عنوان دارالارشاد هنوز از جایگاهی خاص برخوردار بود.اردبیل در دوره صفوی از لحاظ سیاسی و اقتصادی سرآمد شهرهای ایران بود. شاه اسماعیل صفوی قیام خود را از اردبیل آغاز کرد. این شهر در مسیر شاه راه تجاری ایران و اروپا قرار داشت و ابریشم وارده از گیلان، از طریق اردبیل به اروپا صادر می شد. این امر در پیشرفت اقتصادی و افزایش درآمد مردم تاثیری مهم داشت. اردبیل دردوره قاجاریه رونق و شکوه گذشته را باز نیافت و وسعت آن به حدود یک سوم وسعت شیراز می رسید. این منطقه به دلیل قابلیت های بالای اقتصادی, فرهنگی و تجاری در سال 1372 به صورت استان جداگانه از آذربایجان شرقی درآمد و شهرستان ها, شهرها, دهستان ها و روستاهای زیادی را در برگرفت. هر چند اردبیل به استانی مستقل و جداگانه تبدیل شده, اما تاریخ آن با تاریخ سرزمین آذربایجان چندان در آمیخته که بدون توجه به موقعیت تاریخی آذربایجان نمی‎توان سخن از موقعیت تاریخی اردبیل به میان آورد.  مشخصات جغرافیایی استان اردبیل در شمال غربی فلات ایران، حدود یک درصد مساحت ایران را تشکیل می‎دهد. این استان از شمال به رود ارس، دشت مغان و بالها رود در جمهوری آذربایجان، از شرق به رشته کوه ‎های طالش و بغرو در استان گیلان، از جنوب به رشته کوه ها، دره ها و جلگه‎های به هم پیوسته استان زنجان و از غرب به استان آذربایجان شرقی محدود است. از نظر مختصات جغرافیایی مدار‎های 45 دقیقه و 37 درجه و 42 دقیقه و 39 درجه شمالی، منتهی الیه شمالی و جنوبی، و نصف النهار‎های 55 دقیقه و48 درجه و سه دقیقه و 47 درجه منتهی الیه غربی و شرقی استان را مشخص می‎کنند. بر اساس آخرین تقسیمات کشوری این استان دارای 9 شهرستان و تعداد زیادی شهر, دهستان و روستا بوده است. شهرستان های استان اردبیل عبارتند از: اردبیل, بیله سوار, پارس آباد, خلخال, کوثر(گیوی), گرمی, مشگین شهر, نمین و نیر. بر اساس آخرین سرشماری رسمی سال 1375 جمعیت استان اردبیل 1183364 نفر بوده است. بیش ترجمعیت استان؛ آذری زبان هستند و میهمان نوازی و رعایت آداب و رسوم خاص آذری ها از ویژگی های مردم استان است.

	مسیرهای گردشگری عمومی استان اردبیل
مسیرهای گردشگری عمومی کشور استان اردبیل ردیف مبدأ سفر مقصد سفر مسیر سفر فهرست جاذبه ها 1 اردبیل سرعین اردبیل- سرعین آبهای گرم و معدنی گاومیش گلی- قره سو- ساری سو- اعصاب سوئی- پهنلو- قهوه سویی- ژنرال سوئی- مجتمع آبدرمانی سبلان و بش باجیلار- پیست اسکی آلوارس- تپه باستانی آناهیتا- روستای ییلاقی بیله درق 2 اردبیل مشگین شهر اردبیل- مشگین شهر قلعه قهقهه- آبهای گرم معدنی مشگین شهر(فینرجه، شاپیل، موئیل، قوتورسوئی و …) کوه سبلان- مقبره شیخ حیدر- موزه مشگین شهر- شیروان دره سی- محوطه باستانی شهریری 3 اردبیل گیوی و خلخال اردبیل- گیوی و خلخال آبگرم معدنی گیوی- حمام سنگی- باغات میوه شهر گیوی- چشمه ازناو خلخال- روستای ازناو خوجین- منطقه آق داغ- موزه خلخال- جاده اسالم به خلخال 4 اردبیل اردبیل اردبیل مجتمع تفریحی شورابیل- دریاچه نئور- بقعه شیخ صفی الدین- موزه مردم شناسی- پلها و خانه های قدیمی- مجموعه بازار- مسجد جمعه- آبگرم و آبشار سردابه- مقبره شیخ جبرائیل 5 اردبیل نمین اردبیل- نمین جنگلهای قندقلو- گردنه حیران- شیخ بدرالدین 6 اردبیل تیر اردبیل-تیر چشمه سارهای بولاغلار- پل تاریخی- کاروانسرای شاه عباس- آبگرم برجلو قینرجه- قلعه بوینی یوغون- سد یامچی نیر 7 اردبیل پیله سوار اردبیل- پیله سوار بازارچه مرزی بیله سوار- سواحل رود ارس- قیز قلعه سی- کشتزارهای منطقه 8 اردبیل پارس آباد اردبیل- پارس آباد قلعه اولتان- تپه نادری- باغات میوه و کشت و صنعت مغان- زندگی عشایری 9 اردبیل گرمی اردبیل- گرمی دریاچه گیلارلو- اجاق برزند  آلازار- کوهپایه ای بودن شهر- رودهای شهر