استان سمنان

استان سمنان مرکـــــز : سمنان موقعیت : مجاورت : شمال: استان‌های خراسان شمالی، گلستان و مازندران  جنوب:استان‌های یزد و اصفهان  شرق: استان خراسان رضوی   غرب: استان‌های تهران و قم آب و هوا: وسعــــت: ۹68۱۵ کیلومتر مربع جمعـیــت: 579 هزار نفر  تقسیمات:  ۴ شهرستان 16 شهر ۱2 بخش و ۲۸ دهستان شهرستانها:  سمنان، شاهرود، دامغان و گرمسار     مکان های دیدنی و تاریخی  استان سمنان یکی از استان های مهم ایران است که به سبب ویژگی های خاص موقعیتی و تاریخی خود؛ مجموعه ای از زیبایی ها و مناظر بدیع طبیعی چون جاذبه های کویری و کوهستانی را همراه با جاذبه های منحصر به فرد تاریخی چون کاروان سراهای تاریخی, قلعه های قدیمی, آب انبارها و قنات هایی با معماری منحصر به فرد؛ مسجد های تاریخی؛ بقعه ها و آرامگاهای مشاهیر و... در یک جا به نمایش گذاشته است و مخاطبان و بازدید کنندگان از این استان را با رضایت مندی از بازدید کم نظیر خود بدرقه می کند.   صنایع و معادن استان سمنان از مراکز قابل توجه صنایع دستی و از قطب های صنعتی کشوربه شمار می رود. دراین استان انواع صنایع دستی نظیر قالی بافی، گلیم بافی، نمد مالی، سرامیک و سفال سازی و … وجود دارد که هر یک از آن ها سوغاتی ارزشمندی برای میهمانان استان به شمار می آیند. بر اساس اطلاعات موجود علاوه بر واحدهای صنعتی درحال تولید، واحد های قابل توجه دیگری نیز در دست ساختمان است که از این تعداد بیش ترین واحد در شهرستان سمنان (56%) و کم ترین واحد در شهرستان دامغان (13%) مستقر هستند. نظر به وضعیت زمین شناسی منطقه, این استان از نظر تنوع مواد معدنی نیز یکی از مناطق غنی کشور به شمار می آید. معادن فعال استان را زغال سنگ، کرومیت، گچ، نمک، سیلیس، سولفات دوسود، دولومیت، پتاس، خاک های صنعتی، مس، سرب، روی، بوکسیت، منگنز، گوگرد، فسفات و...تشکیل می دهند.  کشاورزی و دام داری استان سمنان به خاطر موقعیت جغرافیایی، اقلیم بیابانی و نیمه بیابانی ومحدودیت های آب وخاک، از موقعیت کشاورزی مطلوبی برخوردار نیست. تنها دو درصد از کل مساحت استان زیر کشت آبی و دیم است. عمده ترین محصولات این استان را گندم، ‌جو، سیب زمینی، ‌پنبه ( وش ) بومی و ورامینی، یونجه، اسپرس، شبدر و چغندرقند تشکیل می دهند. از لحاظ دام داری این منطقه به علت دارا بودن مراتع از وضعیت نسبتا” خوبی برخورداراست. استان سمنان با 5/5 میلیون هکتار مرتع و 5/2 میلیون واحد دامی یکی از قطب های دام پروری کشور به شمار می آید.   وجه تسمیه و پیشینه تاریخی درباره وجه تسمیه نام سمنان که به این منطقه اطلاق می شود, عقاید و نظریات متفاوتی رایج ومعمول است که به برخی از آن ها اشاره می شود: - در گذشته های دور در محل آتشکده بزرگ هریس در کومش (سمنان) شهری عظیم با بت خانه ای بزرگ با ساختمانی رفیع و با شکوه وجود داشته است. به همین علت احتمال می رود که مردم این سرزمین قبل از ظهور زرتشت، دارای مذهب «سمتی» یا «سمینه» بوده اند و بت خانه بزرگ آنان در محل سمنان فعلی واقع بوده است. - برخی دیگر بر این باورند که سمنان در اصل «سکنان» منسوب به طوایف سکه ها می باشد و الف و نون آن نشانه نسبت و مکان است که در واژه های گیلان و غیره مشاهده می شود. - عده ای دیگر از اهالی سمنان عقیده دارند که نام قدیم سمنان (سیم لام) بوده که بنای آن به دست دو نفر از فرزندان نوح پیغمبر به نام های (سیم النبی) و (لام النبی) انجام گرفته که مقبره آنان در کوه های شمال خاوری سمنان در محلی موسوم به پیغمبران واقع است. بر این اساس کلمه (سیم لام) در اثر کثرت استعمال به مرور زمان به سمنان تبدیل شده است. - برخی نیز افسانه بنای اولیه را به دو هزار سال قبل از میلاد مسیح به دستور تهمورث دیوبند نسبت داده اند. در آن زمان شهر را به سمینا نام گذاری نموده اند که به مررو زمان به سمنان تغییر یافته است. - روایت دیگر حاکی از این است که نام قدیم سمنان در زبان محلی «سه مه نان» بوده و منظور ساکنان آن این بوده است که محصولات کشاورزی این منطقه نان و آذوقه اهالی را بیش از سه ماه تأمین نمی کند. بعدها به مرور زمان «سه مه نان» به سمنان تغییر یافته است. به هر حال آن چنان که از منابع و کتب تاریخی استنباط می شود سمنان یکی از مناطق کهن و قدیمی ایران است که در درازای تاریخ فراز و نشیب های زیادی را پشت سر گذاشته است. استان سمنان در دوران باستان، بخشی از چهاردهمین ایالت تاریخی ورن ( ورنه ) از تقسیمات شانزده گانه اوستایی بود. برخی از دانشمندان این ایالت را گیلان فعلی می دانند، ولی قدر مسلم این که ورن یا ورنه متشکل از صفحات جنوبی البرز، شمال سمنان، دامغان، خوار، دماوند، ‌فیروزکوه، شهمیرزاد، لاسگرد، ده نمک و آهوان، قوشه، ‌ویمه و نقاط کوهستانی مازندران بوده است. این منطقه در تمام دوره حکومت مادها و هخامنشیان، کومیسنه یا کومیشان ( قومس بعد از اسلام ) جزو ایالت بزرگ پارت یا پرتو به شمار می رفت. در این دوره سمنان, شهر سرحدی ایالات پارت های پارت و ماد به شمار می رفت. به همین علت برخی از مورخان، زمانی این شهر را جزو مادها و گاهی جزو پارت ها به حساب می آورند. این ایالت که در زمان ساسانیان به پشتخوارگر تغییر نام داده، شامل همان شهرهایی بود که در ایالت ورن وجود داشتند. حد غربی این ایالت، خوار ( گرمسار فعلی )، حد شرقی آن شاهرود و حد شمالی آن، کوهستان های جنوبی طبرستان بود. سلوکیان بزرگ ترین عامل یونانی کردن مشرق بودند و به همین جهت، برای ادامه فرمان روایی خود نظر مساعد مردم را لازم داشتند و برای این کار تقریبا شصت شهر در مشرق و ایالت پارت بنا کردند. یکی از این شهرها آپاما یا لاسگرد فعلی است که در 34 کیلومتری سمنان واقع شده و دیگری شهر هکتا پلیس ( صد دورازه ) است که عده ای آن را دامغان می دانند. اشکانیان ایالات ایران را به هیجده بخش وسیع تقسیم کردند که یکی از ایالت های مهم آن کمیسن قومیس یا قومس در نواحی سمنان و دامغان کنونی بود. در آغاز قرن هفتم میلادی تضادهای داخلی در زندگی سیاسی – اجتماعی ایران بیش تر شد و مبارزه ای که به خاطر قدرت و حکومت میان گروه های گوناگون درگرفت، به تضعیف ایران انجامید. درهمین زمان یزدگرد سوم، آخرین پادشاه سلسله ساسانی، سرگرم مبارزه با مهاجمان عرب بود که به تازه گی به ایران تاخته بودند. این مبارزه که تا سال 651 میلادی ادامه داشت، با فتح کامل ایران به دست اعراب خاتمه پذیرفت. اعراب نخست شهر بزرگ و آباد ری را تسخیر کردند، سپس به شمال شرقی رفته و به سرزمین کومش ( شهرهای سمنان، دامغان، بسطام ) رسیدند و آن ر اتسخیر کردند. سمنان در دوره های بعد از اسلام جزو سرزمین تاریخی قومس ( کومش ) به شمار می آمد. سمنان طی تاریخ دو هزار ساله خود شاهد فراز و نشیب ها، جنگ ها، شکست ها و پیروزی های بی شمار بوده است. در دوره های بعدی نیز منطقه سمنان مورد توجه خاص حکومت های مرکزی قرار گرفت و منازعه ها ومناقشه های متعدد بر سر این منطقه بین قدرتمندان درگرفت. دردوران حکومت امویان و عباسیان به ویژه پس از قتل ابومسلم خراسانی به دست منصور دوانیقی، شورش و بلوا سراسر ایران را در برگرفت و نهضت های بی شماری به وقوع پیوست که از مهم ترین آن ها قیام سنباد زردتشتی بود. در اندک زمان، زرتشتیان طبرستان و نواحی شمال قومس یعنی سنگسر (مهدی شهر)، شهمیرزاد و فولاد محله، به دور رهبر این نهضت جمع شدند و قومس و ری را به تصرف در آوردند، ولی در ساوه شکست خوردند و سنباد به قومس گریخت و پس از ضبط خزاین ابومسلم رو به طبرستان نهاد. وی پس از مدتی در دره های سنگسر و شهمیرزاد به قتل رسید. ایالت کومش (قومس) از کانون های مهم اسماعیلیان در قرن های ششم و هفتم هجری بود. به طوری که در این ایالت 150 قلعه در اختیار این فرقه بود که هر مجموعه از آن ها را یک کدخدا و هر قلعه مجزای آن را یک محتشم که به منزله فرماندار کل یا حاکم بزرگ بود، زیر نظر داشت. سمنان در دوران مغول، هم چون سایر نقاط ایران از حمله و کشت و کشتار این قوم در امان نماند و متحمل خسارات جانی و مالی بسیار شد. این کشت و کشتار، در زمان تیمور لنگ نیز که از سال 783 هجری حمله به ایران را شروع کرد، ادامه یافت. پس از ظهور و استقرار حکومت صفویان، شاه اسماعیل صفوی به سرکوب گردن کشان ولایت ها پرداخت. از جمله، حاکم قلعه فیروزکوه را دستگیر کرد و به این ترتیب، ولایت فیروزکوه و خوار، سمنان و سنگسر به تصرف صفویان درآمد. کریم خان زند با عنوان وکیل الرعایا مدت 29 سال در ایران سلطنت کرد، ولی در این مدت شهرهای سمنان، دامغان، شاهرود، بسطام، را در اختیار بزرگان خانواده قاجار قرار داد. بعد از مرگ خان زند، آغا محمد خان شیراز را ترک کرد و به طرف کومش و دامغان رفت و با گرد‌ آوردن عده ای از افراد قبیله خود، سرانجام توانست به ولایت کومش ( سمنان، دامغان و بسطام ) و ولایت جنوبی دریای خزر دست یابد. پس از آغا محمد خان، برادر زاده وی به نام فتحعلی شاه قاجار بر اریکه سلطنت تکیه زد و از همان ابتدای سلطنت، خطه قومس را که زادگاهش بود مورد توجه قرار دارد و ذوالفقار را به عنوان حاکم سمنان برگزید. نام جغرافیایی قومس تا اواخر دوران قاجاریه بر سر زبان ها بود، لیکن در دوران حکومت پهلوی اول، سمنان در شمار شهرهای استان دوم، یعنی مازندران در آمد. این منطقه هم اکنون به عنوان یکی از امن ترین وآبادترین مناطق ایران به صورت استانی درآمده است که شهرستان ها, شهرها و روستاهای جذاب و دیدنی زیادی را در بر می گیرد.   مشخصات جغرافیایی استان سمنان یکی از استان های مهم ایران است که از نظر مساحت، ششمین استان بوده و وسعت آن حدود چهار برابر استان تهران برآورد می شود. این استان بین مدارهای 34 درجه و 17 دقیقه تا 37 درجه عرض شمالی و 51 درجه و 58 دقیقه تا 57 درجه و 58 دقیقه طول شرقی قرار گرفته است. استان سمنان با مرکزیت شهر سمنان، از شمال به استان مازندران، از جنوب به استان اصفهان، از شرق به استان خراسان جنوبی و از غرب به استان تهران محدود شده است. شهرستان های استان سمنان عبارتند از: سمنان، شاهرود، دامغان، و گرمسار. شهرهای سمنان، مهدی شهر، شهمیرزاد، سرخه، شاهرود، بسطام، تجن، کلاته، خیج، میامی، ‌بیارجمند، دامغان، گرمسار، ایوانکی و آردان نیز شهرهای تابعه استان را تشکیل می دهند. مطالعات زمین شناسی انجام شده نشان می دهد که قدیمی ترین تشکیلات از سنگ های پالیوزوییک تا آبرفت های کوارترنری دراین منطقه وجود دارد. سنگ های دوران پالیوزوییک در شمال سمنان، اطراف شهمیرزاد و جنوب ارتفاعات شمال دامغان و شاهرود وجود دارند. سنگ های دوران مزوزوییک در شمال شهمیرزاد در حوالی شیخ چشمه سر و جام دیده می شود. رسوبات دوره دوران ترشیاری از سمنان تا آهوان و طبقات گچدار در شمال سمنان دیده می شوند. سنگ های دوران کواترنری نیز از کوه های شمالی تا دشت کویر دیده می شوند. بر اساس سرشماری سراسری سال 1375 استان سمنان دارای 501446 نفرجمعیت بوده است. نژاد مردم سمنان آریایی است و به زبان فارسی با گویش سمنانی سخن می گویند.

	مسیرهای گردشگری عمومی استان سمنان
مسیرهای گردشگری عمومی کشور استان سمنان ردیف مبدأ سفر مقصد سفر مسیر سفر فهرست جاذبه ها 1 سمنان ملاده سمنان- مهدیشهر- شهمیرزاد- فولاد محله- ملاده امامزاده سید تاج الدین پرور- کاخ ملاده 2 سمنان فیروزکوه سمنان- مومن آباد- فیروزکوه آرامگاه شیخ محمود مزدقانی 3 سمنان ایوانکی سمنان- سرخه- لاسجرد- ده نمک- آرادان- گرمسار- ایوانکی مسجد امام هادی- حمام بیرون دژ- خانه حشمت- تلخ آب- قلعه ده نمک- خانه باقری 4 سمنان دامغان سمنان- مهدی شهر- شهمیرزاد- فولاد محله- کیاسر- دامغان میدان ارگ- مسجد جامع سمنان- راسته بازار- پیر علمدار- مسجد تاریخانه 5 سمنان ده محله سمنان- عطاری- آهوان- قوشه- دامغان- مهماندوست- ده محله کاروانسرای سنگی- کاروانسرای آجری- کاروانسرای قوشه- برج طغرل 6 سمنان شاهرود سمنان- دامغان- شاهرود بازار دامغان- خانه عطاردی- مسجد شیخ علی اکبر- مسجد اخیانی ها 7 شاهرود آزاد شهر شاهرود- بسطام- قلعه نوخرقان منطقه ابر- آزاد شهر مدرسه شاهرخیه- حمام امیریه- جنگل ابر 8 شاهرود فرومد شاهرود- بدشت- میامی- ابراهیم آباد- عباس آبد- فرومد کاروانسرای بدشت- آرامگاه ابن یمین فرومدی 9 شاهرود جهان آباد شاهرود- میامی- جهان آباد خانه عطاردی- مسجد اخیانیها 10 شاهرود حسین آباد شاهرود-میامی- بکران- نردین- حسین آباد دشت شقایق- خانه عطاردی- موزه 11 شاهرود بیارجمند شاهرود- بدشت- میامی- بیارجمند کاروانسرای میاندشت